Cách thức ngụy trang để buôn lậu đất hiếm của doanh nhân nước ngoài

Bởi admin vào 9 Tháng Sáu, 2025

Liên quan đến vụ án đất hiếm ở Yên Bái, VKSND Tối cao đã truy tố bị can Nguyễn Linh Ngọc, cựu Thứ trưởng Bộ TN&MT, bị can Đoàn Văn Huấn, Chủ tịch Công ty Thái Dương cùng 25 bị can khác về các tội vi phạm quy định về khai thác tài nguyên, vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí, vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng, buôn lậu, tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có, gây ô nhiễm môi trường.

các bị can Công ty thái Dương buôn lậu đất hiếm.jpg — Một số bị can trong vụ án. Ảnh: BCA

Trong đó, bị can Lưu Đức Hoa (quốc tịch Trung Quốc) bị truy tố tội buôn lậu. Theo cáo buộc, theo cáo buộc, từ tháng 10 đến tháng11-2021, Lưu Đức Hoa đã mua hơn 2 triệu kg quặng đất hiếm hàm lượng 14-17% của Đoàn Văn Huấn (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Thái Dương) tại mỏ Yên Phú (Yên Bái), thỏa thuận giao hàng tại các kho ở Hải Phòng.

Để có nhà xưởng chế biến quặng đất hiếm nhằm vận chuyển về Trung Quốc, Lưu Đức Hoa thuê đất ở Hải Phòng rồi xây nhà xưởng, tập kết nguyên liệu, chế biến, pha trộn đất hiếm.

Lưu Đức Hoa thỏa thuận với bị can Nguyễn Thanh Đoàn (TGĐ Công ty Trường Sơn), sử dụng các pháp nhân của ông Đoàn để làm thủ tục nhập cảnh và đăng ký cấp phép lao động cho các công nhân, chuyên gia Trung Quốc thuê sang Việt Nam chế biến, pha trộn đất hiếm.

Ngoài ra, Lưu Đức Hoa còn thuê bị can Vũ Thị Tuyết (trú tại Hải Phòng) làm phiên dịch, quản lý các hoạt động hàng ngày tại xưởng, theo dõi các khoản chi phí và mua sắm các loại hóa chất để phục vụ việc chế biến quặng đất hiếm.

Do nguồn gốc quặng đất hiếm mua của Đoàn Văn Huấn không có hóa đơn, giấy tờ hợp pháp và chưa đủ hàm lượng TREO lớn hơn hoặc bằng 95% để xuất khẩu theo quy định nên Lưu Đức Hoa chỉ đạo công nhân tại xưởng sử dụng toàn bộ hơn 2 triệu kg đất hiếm để thực hiện các bước trộn hóa chất, nhiệt luyện, thủy luyện tạo thành hỗn hợp Oxalate chứa tinh quặng đất hiếm để che giấu các cơ quan chức năng khi xuất khẩu.

Đồng thời, Lưu Đức Hoa thuê Khâu Vỹ Bưng (sinh sống, kinh doanh tại Trung Quốc), Giám đốc Công ty GuangZhou (trụ sở tại Trung Quốc) làm thủ tục xuất khẩu hàng hóa, khai báo là "hỗn hợp chất Oxalate" (thực chất là đất hiếm) từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Khâu Vỹ Bưng trao đổi với Leng Kai (Giám đốc kinh doanh Công ty WidelyStar Logistics Việt Nam) tìm kiếm, liên hệ với bị can Trần Đức (Giám đốc Công ty Cung ứng Việt và Công ty Dương Liễu) để làm thủ tục ủy thác xuất khẩu mặt hàng "hỗn hợp chất Oxalate".

Trần Đức nhận công việc xuất khẩu hàng hóa với chi phí từ 7-10 triệu đồng/1 container. Do hàng hóa không có chứng từ chứng minh nguồn gốc, không xác định được chủ sở hữu và không có hợp đồng ngoại thương thể hiện việc mua bán nên Trần Đức chỉ đạo nhân viên tìm cách hợp pháp hóa.

Bị can chỉ đạo nhân viên dùng pháp nhân Công ty Dương Liễu (do Đức thành lập) và Công ty NTS (công ty không có nhân viên, do Đức nhờ người thành lập) để làm thủ tục khai báo xuất nhập khẩu, làm các hóa đơn thương mại, mở tờ khai hải quan với nội dung hàng hóa là của Công ty Dương Liễu và Công ty NTS xuất khẩu cho Công ty GuangZhou, thành phần hàng hóa gồm Calcium oxalate, Neodymium oxalate, Magnesium oxalate.

Việc Trần Đức làm hồ sơ, khai báo hải quan gian dối vi phạm quy định Luật Hải quan, qua đó xuất khẩu trái pháp luật số quặng đất hiếm của Lưu Đức Hoa về Trung Quốc.

Với thủ đoạn trên, từ ngày 5-5-2023 đến ngày 2-9-2023, Trần Đức đã mở 8 tờ khai tại Chi cục Hải quan cảng Đình Vũ (Hải Phòng), khai báo xuất khẩu mặt hàng là "hỗn hợp chất Oxalate", tổng khối lượng 200.780 kg, trị giá khai báo 501.950 USD.

Tuy nhiên, thực tế số hàng hóa trên là đất hiếm đã được Lưu Đức Hoa pha trộn, ngụy trang để xuất khẩu trái phép. Tính theo đơn giá thực tế quặng đất hiếm hàm lượng TREO 14-10% Huấn khai thỏa thuận bán cho Lưu Đức Hoa thì số lượng quặng đất hiếm đã bị xuất khẩu trái phép có trị giá hơn 7,8 tỉ đồng.

Quá trình điều tra, Lưu Đức Hoa đã xuất cảnh về Trung Quốc. Đối với Leng Kai, CQĐT xác định người này không biết quặng đất hiếm được chế biến, ngụy trang cũng như không biết hành vi vi phạm của các bị can khác. Do đó, VKS xác định CQĐT không xem xét trách nhiệm hình sự là có căn cứ.