Ngày 02/05/2025, ZNews.vn đưa tin dự án "Chống lừa đảo" ra mắt tính năng mới dùng AI để quét và phân tích nội dung website, phát hiện dấu hiệu lừa đảo với độ chính xác lên đến 95%. Trong bối cảnh Việt Nam ghi nhận hơn 12.900 vụ lừa đảo trực tuyến chỉ trong năm 2024 (Bộ Công an), công nghệ này hứa hẹn trở thành lá chắn hữu hiệu trước các trang giả mạo ngân hàng, sàn thương mại điện tử hay quà tặng miễn phí. Bài viết dưới đây của Phong Vũ Tech News sẽ phân tích cách AI nhận diện lừa đảo, những lợi ích, hạn chế, và cách người dùng Việt có thể tự bảo vệ mình trong năm 2025!
I. AI phát hiện website lừa đảo như thế nào?
Dự án "Chống lừa đảo", hợp tác giữa Trung tâm Giám sát An toàn Không gian Mạng Quốc gia (NCSC) và các công ty công nghệ, sử dụng AI để phân tích website theo thời gian thực. Theo ZNews.vn và Báo Hà Tĩnh, hệ thống AI hoạt động dựa trên các yếu tố sau:
Cách AI phát hiện website lừa đảo (Nguồn: Internet)
Phân tích nội dung:
AI quét văn bản, hình ảnh, và mã nguồn website, tìm kiếm các cụm từ lừa đảo như "nhận quà miễn phí", "trúng thưởng iPhone", hoặc "đăng nhập ngân hàng ngay". Các website giả mạo thường dùng từ ngữ khẩn cấp, chiếm 80% nội dung lừa đảo (NCSC, 2024).
Nhận diện lỗi chính tả, ngữ pháp, hoặc thiết kế cẩu thả, phổ biến ở 90% website lừa đảo (Chống Lừa Đảo, 2021).
Kiểm tra URL:
AI so sánh tên miền với danh sách đen (blacklist) của NCSC, phát hiện các URL giả mạo như "vietcombank-login.com" hoặc "shopee-gift.vn". Khoảng 70% website lừa đảo dùng tên miền gần giống chính hãng (WhiteHat.vn, 2016).
Phân tích tuổi tên miền: Website mới tạo (<3 tháng) có nguy cơ lừa đảo cao hơn 60% (PLO.vn, 2023).
Hành vi người dùng:
AI theo dõi các website yêu cầu nhập thông tin nhạy cảm (mật khẩu, OTP, số thẻ ngân hàng) mà không có giao thức bảo mật HTTPS. Khoảng 85% website lừa đảo thiếu HTTPS (VTC News, 2023).
Phát hiện popup hoặc chuyển hướng bất thường, như dẫn đến trang "trúng thưởng" sau khi nhấp link (SGGP, 2024).
Học máy (Machine Learning):
AI được huấn luyện trên 1 triệu mẫu website lừa đảo (NCSC, 2024), tự động cập nhật dấu hiệu mới, như giả mạo Bộ Tài chính (Người Quan Sát, 16/04/2025). Độ chính xác tăng từ 85% (2023) lên 95% (2025).
So sánh với cơ sở dữ liệu quốc tế (Google Safe Browsing), phát hiện 90% website lừa đảo trong 5 giây (TheGioiMayChu, 2023).
Ví dụ, AI của NCSC phát hiện website "shopee-vn-promo.com" là lừa đảo do tên miền mới (tạo 01/2025), thiếu HTTPS, và chứa cụm từ "nhận quà 10 triệu VND" (ZNews.vn).
II. Lợi ích của AI trong phát hiện website lừa đảo
Công nghệ AI mang lại nhiều lợi ích, đặc biệt tại Việt Nam, nơi 60% người dùng internet gặp tin nhắn lừa đảo(Q&Me, 2025):
Lợi ích của AI trong phát hiện website lừa đảo (Nguồn: Internet)
Tốc độ và hiệu quả:
AI quét website trong 3-5 giây, nhanh hơn 100 lần so với kiểm tra thủ công (NCSC). Điều này giúp chặn website lừa đảo trước khi lan rộng.
Phát hiện 12.000 website giả mạo tại Việt Nam năm 2024, giảm 30% thiệt hại tài chính (Bộ Công an).
Bảo vệ người dùng phổ thông:
Người dùng lớn tuổi hoặc ít kinh nghiệm công nghệ (chiếm 40% nạn nhân, VietnamNet, 2021) được bảo vệ nhờ cảnh báo tự động từ trình duyệt (Google Chrome, Cốc Cốc).
Ví dụ, bà L. ở Hà Nội tránh mất 700 triệu VND nhờ AI chặn website giả mạo thanh toán tiền điện (Người Quan Sát, 2025).
Hỗ trợ doanh nghiệp:
Các ngân hàng (Vietcombank, BIDV) và sàn thương mại (Shopee, Lazada) giảm 50% thiệt hại uy tín do website giả mạo (LSVN, 2023).
AI tích hợp vào hệ thống ngân hàng, phát hiện 95% giao dịch đáng ngờ (FPT, 2025).
Tuân thủ pháp lý:
Hỗ trợ thực thi Luật An ninh Mạng 2018, yêu cầu chặn website lừa đảo trong 24 giờ. NCSC báo cáo xử lý 80% vụ việc kịp thời (Báo Hà Tĩnh, 2025).
III. Hạn chế của công nghệ AI
Dù mạnh mẽ, AI vẫn có hạn chế:
Sai số:
AI có thể đánh dấu nhầm website hợp pháp (sai số 5%), như trang khuyến mãi thật của Tiki do thiết kế tương tự lừa đảo (NCSC, 2024).
Website lừa đảo tinh vi (dùng HTTPS, tên miền lâu năm) thoát khỏi AI trong 10% trường hợp (TheGioiMayChu).
Quyền riêng tư:
AI thu thập dữ liệu duyệt web để phân tích, gây lo ngại về lạm dụng. @TechVN2025 trên X viết: "AI bảo vệ hay theo dõi chúng ta?" (X, 03/05/2025).
Việt Nam chưa có luật bảo vệ dữ liệu cá nhân rõ ràng, khác với GDPR (Tuổi Trẻ, 2025).
Chi phí triển khai:
Phát triển và duy trì AI tốn 500 tỷ VND/năm (FPT), gây áp lực cho NCSC và doanh nghiệp nhỏ.
Chỉ 30% doanh nghiệp Việt Nam dùng công nghệ AI chống lừa đảo (VietnamNet, 2025).
Tội phạm công nghệ cao:
Hacker dùng AI để tạo website lừa đảo tinh vi hơn, như giả mạo Bộ Tài chính (Người Quan Sát), làm giảm hiệu quả 15% (NCSC).
IV. Tác động đến người dùng Việt Nam
Việt Nam, với 70 triệu người dùng internet (DataReportal, 2025), là mục tiêu lớn của lừa đảo trực tuyến:
Tác động đến người dùng Việt Nam (Nguồn: Internet)
Người dùng cá nhân:
Lợi ích: AI tích hợp vào Cốc Cốc, Chrome hiển thị cảnh báo "Website lừa đảo" trước khi truy cập, giảm 80% nguy cơ mất tiền (NCSC).
Hạn chế: Người dùng ít hiểu biết (40% nông thôn, Q&Me) vẫn nhấp link lừa đảo qua Zalo, SMS (SGGP).
Doanh nghiệp:
Các sàn thương mại (Shopee, Lazada) giảm 20% khiếu nại giả mạo nhờ AI (VietnamNet). Shopee tích hợp AI NCSC từ 03/2025, chặn 500 website giả/ngày.
Ngân hàng BIDV báo cáo giảm 30% vụ lừa đảo OTP (Báo Hà Tĩnh).
Cộng đồng công nghệ:
FPT, Viettel đầu tư 200 tỷ VND vào AI chống lừa đảo, cạnh tranh với NCSC (Phong Vũ, 2025).
Sinh viên CNTT học phát triển AI, tăng 15% nhân lực (Đại học Bách Khoa, 2025).
V. Cách tự bảo vệ khỏi website lừa đảo
Người dùng Việt Nam có thể áp dụng các mẹo sau, kết hợp với AI:
Cách tự bảo vệ khỏi website lừa đảo (Nguồn: Internet)
Kiểm tra URL:
Đảm bảo tên miền chính hãng (shopee.vn, không phải shopee-gift.com). Dùng Tin Nhiem Mang(tinnhiemmang.vn) để xác minh.
Tránh link rút gọn (bit.ly), chiếm 50% lừa đảo (VTC News).
Xác minh HTTPS:
Kiểm tra ổ khóa trên trình duyệt (Chrome, Cốc Cốc). Website thiếu HTTPS có nguy cơ lừa đảo 85% (Chống Lừa Đảo).
Cài công cụ bảo mật:
Dùng Kaspersky (miễn phí) hoặc Cốc Cốc tích hợp AI NCSC, chặn 90% website lừa đảo (Phong Vũ).
Cài nTrust (Tuổi Trẻ, 2024) để phát hiện SMS, cuộc gọi lừa đảo.
Báo cáo website nghi ngờ:
Gửi link đến NCSC qua tinnhiemmang.vn hoặc số 1800-6838 (Bộ Công Thương). Xử lý trong 24 giờ, giảm 70% lây lan (WhiteHat.vn).
Giáo dục kỹ năng:
Không nhập OTP, mật khẩu trên website lạ, tránh 95% vụ mất tiền (Người Quan Sát).
Theo dõi Chống Lừa Đảo (chongluadao.vn) để nhận cảnh báo mới.
VI. Phản ứng cộng đồng và triển vọng
Cộng đồng mạng Việt Nam hoan nghênh AI của NCSC. @AnilVohra1962 trên X viết: "AI chặn website lừa đảo – Việt Nam đi trước thời đại!" (X, 02/05/2025). Tuy nhiên, @UserX2025 lo ngại: "AI mạnh quá, quyền riêng tư đâu đảm bảo?" (X, 03/05/2025). Chuyên gia Nguyễn Văn An (FPT) nhận định: "AI cần minh bạch dữ liệu và luật hỗ trợ để đạt hiệu quả 100%" (Phong Vũ, 2025).
NCSC dự kiến mở rộng AI sang SMS, email lừa đảo năm 2026, giảm 50% thiệt hại (ZNews.vn). Việt Nam cũng cần ban hành Luật Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân (dự kiến 2027) để tăng niềm tin.
VII. Kết luận
Công nghệ AI của dự án "Chống lừa đảo" là bước tiến lớn, giúp phát hiện 95% website lừa đảo với tốc độ 3-5 giây, bảo vệ 70 triệu người dùng internet Việt Nam. Từ phân tích URL, nội dung, đến hành vi, AI giảm 30% thiệt hại tài chính và hỗ trợ ngân hàng, sàn thương mại.Tuy nhiên, sai số 5%, quyền riêng tư, và chi phí triển khai là thách thức cần giải quyết. Người dùng nên kiểm tra URL, dùng HTTPS, cài Cốc Cốc, và báo cáo qua tinnhiemmang.vn. Với 12.935 vụ lừa đảo năm 2024, AI là vũ khí mạnh, nhưng cần kết hợp giáo dục để bảo vệ tối đa.
